Pomoc bez skierowania. Wystarczy przyjść.

10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego - to dobry moment, by przypomnieć, na jakie wsparcie mogą liczyć osoby w kryzysie psychicznym. Zarówno dorośli jak i dzieci mogą zgłosić się bez skierowania do placówek zapewniających pomoc i leczenie finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

W pierwszym półroczu tego roku z pomocy centrów zdrowia psychicznego dla dorosłych skorzystało niemal 84 tysiące osób. W ośrodkach dla dzieci i młodzieży wsparcie otrzymało blisko 12 tysięcy młodych Małopolan.

– Choroby psychiczne nie znają płci, wieku, pochodzenia ani statusu społecznego. Chorują kobiety, mężczyźni, osoby starsze, coraz częściej także dzieci i młodzież – mówi Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w Krakowie. – Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to dobry moment, by walczyć ze stygmatyzacją i przypominać, że po pomoc warto sięgać.

Coraz więcej Małopolan nie boi się prosić o pomoc.

W Małopolsce w ramach umowy z NFZ działa 15 centrów zdrowia psychicznego – to najwięcej w Polsce. W ubiegłym roku skorzystało z nich prawie 100 tysięcy osób, a w pierwszym półroczu 2025 roku już 84 tysiące.

– To pokazuje, że choroby psychiczne przestają być tematem tabu, a pacjenci wiedzą, gdzie mogą uzyskać profesjonalne wsparcie – dodaje dyrektor Fryźlewicz-Chrapisińska.

Pomoc w centrach zdrowia psychicznego jest dostosowana do indywidualnych potrzeb – może obejmować konsultacje psychiatryczne, psychoterapię indywidualną lub grupową, pobyt na oddziale dziennym czy wizyty zespołu leczenia środowiskowego w domu pacjenta. W pilnych przypadkach leczenie rozpoczyna się w ciągu 72 godzin od pierwszej wizyty.

Centra zdrowia psychicznego dla dorosłych

Pomoc dla dzieci i młodzież w kryzysie

W Małopolsce działa obecnie 56 placówek udzielających pomocy dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi — na trzech poziomach referencyjnych. Najbardziej dostępne są ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej – co najmniej jeden w każdym powiecie.

– Chcemy, by pomoc była jak najbliżej domu, szkoły i rodziny chorego – podkreśla dyrektor Fryźlewicz-Chrapisińska. – To szczególnie ważne w przypadku młodych osób. Leczenie w naturalnym środowisku daje szansę na szybszą poprawę i uniknięcie hospitalizacji.

Pierwszą pomoc zapewniają ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Można się do nich zgłosić bez skierowania, a oferowane wsparcie składa się m.in. z porad psychologicznych, psychoterapii indywidualnej czy rodzinnej. Podstawą leczenia jest zaś praca w środowisku pacjenta, czyli w domu i gronie rówieśników.

Jeśli młody człowiek wymaga także konsultacji lekarzy psychiatrów, zapewniają je placówki z II poziomu referencyjnego – centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży.

Do ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej i centrów zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży nie jest potrzebne skierowanie.

Dla najciężej chorych dzieci opiekę całodobową zapewniają trzy małopolskie lecznice: Szpital im. św. Ludwika, Szpital Uniwersytecki w Krakowie oraz Szpital Kliniczny im. dra J. Babińskiego. W tym przypadku potrzebne jest skierowanie. Bez skierowania do szpitala rodzic może się jednak zgłosić z dzieckiem w sytuacji nagłego zagrożenia życia.

Nie jesteś sam. Zadzwoń. Porozmawiaj.

W kryzysie psychicznym czasem najważniejszy pierwszy krok to rozmowa. Pomoc można uzyskać również anonimowo, dzwoniąc na:

• 116 123 – bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych (czynny całą dobę, oprócz telefonu, dostępna jest także platforma 116sos.pl)
• 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny całą dobę oprócz telefonu, dostępna jest także platforma 116111.pl)
• 800 108 108 – bezpłatny telefon wsparcia (14.00–20.00, pn–nd z wyjątkiem świąt)
• 800 121 212 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (czynny całą dobę)
• 22 635 09 54 – telefon dla osób starszych (pon., śr., czw. 17.00–20.00)

Inf. pras małopolskiego NFZ, fot. archiwum Wojewódzkiego Szpitala św. Łukasza w Tarnowie