Szacuje się, że w latach 1939-1945 przez tarnowskie więzienie przeszło co najmniej 25 tysięcy Polaków, głównie z południowej części kraju, ale byli wśród nich też mieszkańcy Warszawy, Poznania, Łodzi, Śląska czy Lublina, usiłujący przejść węgierską granicę. W przepełnionych celach sporo z nich spędziło wiele miesięcy, niektórzy ponad rok, inni kilka lat. Pełniło ono funkcję tzw. więzienia etapowego przed wysyłką do obozów koncentracyjnych, obozów pracy lub na rozstrzelanie.

- Do Auschwitz trafił nie tylko ten pierwszy ale też blisko 50 innych transportów z tego więzienia. Oprócz tego wywożono tarnowskich więźniów do Sachsenhausen, Gross Rosen, Ravensbruck, Płaszowa, dziecięcego obozu w Łodzi i innych obozów, w tym obozów pracy w Szebni pod Jasłem, Przedzielnicy i w Pustkowie a także do innych więzień i na miejsca straceń w podtarnowskich lasach, które kryją szczątki przynajmniej kilku tysięcy osób - przypomina Piotr Dziża, prezes fundacji Pro Patria Semper.

- Niedawne obchody 80-tych rocznic tarnowskich, kobiecych transportów do obozów koncentracyjnych, organizowane przez Fundację Pro Patria Semper razem z więźniarskimi stowarzyszeniami, stały się impulsem do idei stworzenia całej Ściany Pamięci, poświęconej ofiarom tarnowskiego więzienia etapowego. Do współpracy przy jej tworzeniu zaproszono nie tylko inne organizacje więźniarskie, ale też Instytut Pamięci Narodowej i oczywiście Zakład Karny w Tarnowie - dodaje.

Odsłonięta w poniedziałek tablica dołączyła do tej, która wisi już na fasadzie Zakładu Karnego od kilkunastu lat i informuje o więźniach pierwszego transportu do Auschwitz. W ciągu najbliższych kilku lat, tę "Ścianę Pamięci" uzupełnią jeszcze co najmniej trzy szczegółowe tablice: dwie poświęcone uczestniczkom obu transportów do KL Ravensbruck (IX 1940 i IX 1941) oraz I transportu Polek do KL Auschwitz  (28 IV 1942), bo ten - podobnie jak pierwszy męski transport - także wyszedł z Tarnowa.

- Postanowiliśmy, że te kolejne tablice pamiątkowe zawierać będą  listę nazwisk więźniarek, a to wymaga wykonania potwierdzającej tę listę kwerendy w IPN. Taka kwerenda jest już w krakowskim IPN realizowana - informuje Dziża.

W poniedziałkowej uroczystości brali udział m.in. przedstawiciele służb mundurowych, organizacji kombatanckich i niepodległościowych, uczniowie tarnowskich szkół oraz potomkowie więźniów.

ac / fot. T. Schenk